Η αρόνια (Aronia melanocarpa) είναι ένα φυτό που ανήκει στην οικογένεια των
Rosaceae και στο γένος
aronia. Είναι ένα θάμνος ο οποίος σε άγρια κατάσταση ευρίσκεται σε υγρά και όξινα εδάφη. Το φυτό όμως αυτό μπορεί να αναπτυχθεί σε διάφορα εδάφη (αμμώδη, αργιλώδη, πλούσια οργανικά εδάφη, υγρά ή ξηρά)
Η αρόνια είναι ένα φυτό που προέρχεται από τη Βόρειο Αμερική και έχει εισαχθεί στην Ευρώπη και την Ασία στις αρχές του 20
ο αιώνα. Η καλλιέργεια του έχει αναπτυχθεί στην Ανατολική Ευρώπη και κυρίως στην πρώην Σοβιετική Ένωση, λόγω των σημαντικών θρεπτικών και φαρμακευτικών ιδιοτήτων της. Η αρόνια έχει χρησιμοποιηθεί από πολύ παλιά στην κηποτεχνία.
Φυτό Αρόνιας
Βιολογία του φυτού
Η αρόνια είναι ένας θάμνος που φθάνει το ύψος των 1-2m και εκτείνεται σε πλάτος 1,5m. Η περίοδος της ανθήσεως του φυτού είναι κατά τον Απρίλιο- Μάιο. Η μορφή του θάμνου είναι σφαιρική που αυξάνεται διαρκώς με την έκπτυξη νέων βλαστών σαν παραφυάδες στην βάση του φυτού. Το φύλλωμα της αρόνιας είναι σκούρο πράσινο που γίνεται λαμπερό κατά την διάρκεια του καλοκαιριού, ενώ γίνεται κόκκινο το φθινόπωρο πριν πέσει.
Η ταχύτητα αναπτύξεως των φυτών της αρόνιας είναι πολύ αργή, είναι της τάξεως των 30 cm ή και λιγότερο το έτος. Η διάρκεια ζωής της είναι μέχρι 100 έτη.
Οι ρίζες της είναι επιφανειακές και λεπτές. Δημιουργεί πολλές παραφυάδες και μεταφυτεύεται εύκολα.
Τα άνθη της μοιάζουν πολύ με τα άνθη της μηλιάς και για τον λόγο αυτό οι γερμανοί ονομάζουν την αρόνια Apfelbeere, δηλαδή καρποί της μηλιάς.
Φύλλο της αρόνιας
Το φυτό της αρόνιας έχει μεγάλο ενδιαφέρον και από την άποψη της αισθητικής, επειδή κατά τον Μάιο γεμίζει από ένα μεγάλο πλήθος μικρών λευκών λουλουδιών (1,5 cm διάμετρο) που εκφύονται σε κορύμβους των 6-12 ανθέων. Τα άνθη της είναι λευκά με κόκκινους ανθήρες. Η αρόνια είναι φυτό αυτογόνιμο. Μετά το δέσιμο των ανθέων οι καρποί ωριμάζουν μετά από 80-90 ημέρες.
Οι καρποί της, είναι στρογγυλοί με μαυριδερό χρώμα που φθάνουν σε μέγεθος 1cm, στην αρχή είναι κόκκινοι, το καλοκαίρι στη συνέχεια παίρνουν χρώμα σκούρο ιώδες και γίνονται μαύροι κατά την ωρίμανση τον Αύγουστο με Σεπτέμβριο. Οι καρποί παρουσιάζουν μία βύθιση σε σχήμα σταυρού στην κορυφή τους. Λόγω της μεγάλης τους περιεκτικότητας σε ανθοκυάνες ( Oszmianski & Sapis 1988, Wu et al 204) οι καρποί της θεωρούνται από τους πιο πλούσιους σε αντιοξειδωτικά. Οι καρποί μπορούν να καταναλώνονται νωποί αν και είναι πολύ στυφοί και έχουν λίγο ξινή γεύση, ή να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή διαφόρων μιγμάτων χυμών ή αλκοολούχων ποτών, ή ενεργητικών ποτών, ή για την παραγωγή φαρμακευτικών σκευασμάτων και σαν χρωστικές διαφόρων τροφίμων.
Άνθη της Αρόνιας
Οι καρποί της αρόνιας καταναλώνονται επίσης από τα πτηνά και συνήθως πέφτουν στο έδαφος αμέσως μετά την ωρίμανση τους στη διάρκεια μίας εβδομάδας.
Η αρόνια είναι ένα είδος που καλλιεργείται εύκολα, είναι ανθεκτικό στον παγετό και χαρακτηρίζεται από την μεγάλη του προσαρμοστικότητα σε διάφορους τύπους εδαφών ενώ μπορεί να καλλιεργηθεί σε εδάφη που διαφέρουν πολύ όσον αφορά την δυνατότητα τους να αρδευτούν ενώ έχει λίγους εχθρούς και ασθένειες.
Καρποί Αρόνιας
Καλλιεργητικές πρακτικές
Αν και είναι ένα φυτό που μεταφυτεύεται εύκολα, καλό είναι να φυτεύονται φυτά που ευρίσκονται σε γλάστρες παρά γυμνόρριζα ώστε να αποφεύγεται το στρες που μπορεί να προκληθεί κατά το φύτεμα. Σε φυτώρια υπάρχουν κατάλληλα φυτά αρόνιας για παραγωγή καρπών αλλά και για την κηποτεχνία.
Η αρόνια πρακτικά μπορεί να καλλιεργηθεί σε όλους τους τύπους των εδαφών. Το έδαφος θα πρέπει να στραγγίζει καλά επειδή έχει ευαισθησία στην περίσσεια του νερού.
Κατά την καλλιέργεια της αρόνιας, οι αποστάσεις μεταξύ των γραμμών φυτεύσεως πρέπει να είναι 3m και μεταξύ των φυτών 1,5m επάνω στη γραμμή φυτεύσεως δηλαδή φυτεύονται 220 φυτά / στρέμμα.
Η λίπανση στην καλλιέργεια της αρόνιας είναι απαραίτητη. Συνιστάται να δίδεται κατά την φύτευση των δενδρυλλίων της αρόνιας μία μικρή ποσότητα ενός πλήρους λιπάσματος.
Πειράματα λιπάνσεως στην Ευρώπη έδειξαν την σημασία που έχει η λίπανση στην καλλιέργεια της αρόνιας. Σε εδάφη με μεγάλη περιεκτικότητα σε οργανική ουσία, συνιστάται να χρησιμοποιούνται: η ουρία, το υπερφωσφορικό και ένα καλιούχο λίπασμα.
Οι πειραματισμοί που διενεργήθηκαν μας επέτρεψαν να ανακαλύψουμε ότι αυτό το φυτό είναι ανεκτικό στον ανταγωνισμό των ζιζανίων που είναι προσαρμοσμένα στα όξινα εδάφη ή στα άλλα ζιζάνια. Επομένως δεν είναι απαραίτητο να χρησιμοποιήσει κανείς κάποια μέσα ελέγχου των ζιζανίων.
Η αρόνια δεν απαιτεί παρά ελάχιστο κλάδεμα (Richer &al. 1997). Πρέπει να κλαδεύει κανείς τους βλαστούς που έχουν κάποιες ζημιές ή τους πιο παλιούς βλαστούς ώστε να ευνοείται η είσοδος του φωτός στο εσωτερικό των φυτών. Πρέπει επίσης να απομακρύνονται οι παραφυάδες όταν ο αριθμός τους γίνει υπερβολικός.
Η αρόνια δεν είναι ευαίσθητη στο ψύχος και επομένως δεν απαιτούνται κάποια μέτρα για προστασία των φυτών από το ψύχος.
Σύμφωνα με την βιβλιογραφία δεν υπάρχουν πολλές ασθένειες και εχθροί που να προσβάλουν την αρόνια .
Τα πουλιά προκαλούν ζημιές την περίοδο του φθινοπώρου. Χρησιμοποιούνται για προστασία της παραγωγής, ηχητικές μέθοδοι αλλά και δίχτυα .
Η απόδοση των φυτών σε καρπούς είναι πολύ σημαντικός παράγοντας στο οικονομικό αποτέλεσμα της καλλιέργειας αυτής. Σε φυτείες αρόνιας τα φυτά φτάνουν σε πλήρη απόδοση μετά περίπου 5 χρόνια. Οι αποδόσεις της είναι 3- 6 kg/φυτό.
Οι καρποί της αρόνιας, συγκομίζονται με τα χέρια ή με μηχανικά μέσα, με την βοήθεια μιας μηχανής που χρησιμοποιείται για την συγκομιδή και άλλων μικρών καρπών, όπως είναι το μύρτιλλο χωρίς να παρατηρούνται ζημιές στους καρπούς.
Η φαρμακευτικές και άλλες χρήσεις της αρόνιας
Οι καρποί της αρόνιας είναι μεταξύ των πλέον πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες και σε βιταμίνη C. Για νωπή κατανάλωση δεν παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον επειδή έχουν πολύ στυφή γεύση, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθούν σε κοκτέιλ χυμών, αλκοολούχων ή ενεργητικών ποτών, σε τσάι, σιρόπια, ζελέ, σε φαρμακευτικά σκευάσματα και σαν χρωστικές τροφίμων. Ο καρπός, της αρόνιας είναι προϊόν που ευρίσκεται στην αμερικανική αγορά και από την δεκαετία του 1930 στην Ευρώπη.
Στη Ρωσία η αρόνια χρησιμοποιείται σαν διουρητικό φάρμακο, επειδή αυξάνει την έκκριση της ουρίνης, αλλά και σαν φάρμακο για την μείωση της υπέρτασης όπως επίσης και στην δερματολογία. Επειδή περιέχει ουσίες που θεωρούνται σαν αντικαρκινικές ειδικά του καρκίνου του εντέρου, στη Γερμανία συστήνεται από πολλούς ερευνητές η κατανάλωση της αρόνιας για λόγους πρόληψης διαφόρων ασθενειών.
Η αρόνια περιέχει υψηλές ποσότητες ανθοκυανών και φλαβονοειδών. Οι καρποί της χρησιμοποιούνται για αντιμετώπιση της υπέρτασης, επειδή συμβάλει στην κανονική διαπερατότητα και ελαστικότητα των τοιχωμάτων των αιμοφόρων αγγείων. Επίσης εναντίον του διαβήτη, διαφόρων νοσημάτων των νεφρών, ρευματισμών, αλλεργιών, ηπατίτιδας, κλπ.
Η αρόνια χρησιμοποιείται για την μείωση της χοληστερίνης σε άτομα που πάσχουν από αθηροσκλήρυνση. Στα φαρμακεία πωλούνται διάφορα σκευάσματα της αρόνιας, όπως σε κάψουλες, σε σταγόνες, κλπ
Ο χυμός και οι καρποί της αρόνια, αυξάνουν την άμυνα του οργανισμού και ενισχύουν την όρεξη.
Η εμπορία της αρόνιας
Εκτός από την Β. Αμερική η αρόνια τα 50 τελευταία χρόνια καλλιεργείται στην Ανατολική Ευρώπη και την Ρωσία. Γενικά ακόμη οι εκτάσεις που καλλιεργούνται με την αρόνια δεν είναι μεγάλες.
Σε διεθνές επίπεδο, η ζήτηση των καρπών της αρόνιας αλλά κυρίως των χυμών της υπερβαίνει κατά πολύ την προσφορά. Η ζήτηση αυτή προέρχεται κυρίως από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, όπου η αρόνια χρησιμοποιείται τόσον στην μεταποίηση όσον και για την παρασκευή λειτουργικών τροφίμων. Στην Αγγλία, το Βέλγιο και την Γαλλία υπάρχει μεγάλη ζήτηση για τους χυμούς και τα σιρόπια που έχουν σαν βάση την αρόνια.
Ο καρπός της αρόνια σαν καρπός που καταναλώνεται νωπός, δεν έχει μεγάλο ενδιαφέρον από το καταναλωτικό κοινό λόγω του ότι είναι στυφός ενώ αντίθετα για τους χυμούς της υπάρχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον.
Στον Καναδά η τιμή της αρόνιας κυμαίνεται μεταξύ 3,5-4,5 € ανά κιλό. Η τιμή των καταψυγμένων καρπών κυμαίνεται μεταξύ 2,5-3,5 € ανά κιλό, ενώ του χυμού της αρόνιας σε μίγμα με άλλους χυμούς κυμαίνεται μεταξύ 10- 12 € ανά κιλό. Δεδομένου ότι υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες, δίδεται μεγάλη προσοχή στις συνθήκες συντήρησης των καρπών της. Σύμφωνα με την D. Walkowiak-Tomczak (2007) της Γεωπονικού Πανεπιστημίου Poznan της Πολωνίας, τα ποσοστά των αντιοξειδωτικών του χυμού της αρόνιας, μειώνονται ραγδαία, όταν ο χυμός παστεριώνεται ή έρχεται σε επαφή με το οξυγόνο του αέρα.
Οι ιδανικές συνθήκες για την προστασία των αντιοξειδωτικών συνίστανται στην διατήρηση του χυμού σε δροσερό και σκοτεινό χώρο.
Δυνατότητα ανάπτυξης της καλλιέργειας της στην Ελλάδα
Η αρόνια μπορεί να αποτελέσει μία νέα καλλιέργεια στη χώρα μας επειδή μπορεί να καλλιεργηθεί στο εδαφοκλιματικό περιβάλλον της Ελλάδος. Είναι φυτό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν φαρμακευτικό αλλά και σαν φυτό της βιομηχανίας τροφίμων. Η αρόνια εντάσσεται στους μικρούς καρπούς, όπως είναι το ιπποφαές και το μύρτιλλο οι οποίοι μπορούν να αναπτυχθούν με επιτυχία και να αποτελέσουν ένα νέο κλάδο της ελληνικής γεωργίας. Οι μικροί καρποί λόγω της μεγάλης φαρμακευτικής και θρεπτικής τους σημασίας απευθύνονται σε πολλών ειδών μεταποιητικές επιχειρήσεις και επομένως αποτελούν μία εναλλακτική λύση για το μέλλον. Η καλλιέργεια αυτή μπορεί να δώσει 1200-1400€/ στρέμμα καθαρό εισόδημα
